Witold Wiktor Łaszczyński „Doktor”
Witold Wiktor Łaszczyński ur. 27-I-1887r. w Warszawie był synem Bolesława Łaszczyńskiego (artysty malarza) i Józefy Kazimiery Moraczewskiej h. Cholewa. Żonaty z Janiną Romer (córką Stefana Jelita Romera i Zofii z Półkozic Młodeckich) miał dwoje dzieci – syna Jędrzeja (1919 – 1920) i Anulę (1922 – 2000). Był urzędnikiem, mieszkał w Poznaniu przy ul. Piekary 16. Uczęszczał początkowo do gimnazjum we Wrocławiu (Matiasgymnasium), później w Poznaniu. W Berlinie rozpoczął studia medyczne, które kontynuował w Krakowie. Był związany z ruchem socjalistycznym. Pracował w Krakowie i Poznaniu, gdzie m.in. zajmował stanowisko dyrektora oddziału Warszawskiego Towarzystwa Ubezpieczeń, a także dyrektora Instytutu Radiologicznego. W latach 1934-1936 piastował godność węgierskiego konsula honorowego w Poznaniu. W kampanii wrześniowej uczestniczył początkowo w jednostce sanitarnej, później w oddziałach liniowych Armii Poznań. W walkach został ranny i stracił jedno oko. Powróciwszy do Poznania (rodzinę jeszcze przed wojną wywiózł w Krakowskie) przyjął pracę w Ubezpieczalni Społecznej, a równocześnie rozpoczął działalność konspiracyjną w ZWZ/AK przyjmując pseudonim „Doktor”. Był uczestnikiem akcji pod kryptonimem „Dorsze”, tj. akcji polegającej na udzielaniu pomocy oficerom angielskim zbiegłym z Fortu VIII. Będąc kurierem (oficerem wywiadu polskiego w stopniu kapitana) organizował przerzuty uciekinierów i pomagał w przedostaniu się ich m.in. na Słowację, Węgry, Szwajcarię, Francję, ZSRR, Turcję i Szwecję. W dniu 23-II-1942r. został aresztowany i osadzony w więzieniu w Poznaniu. Podczas tortur naruszono mu drugie oko oraz stosowano wyrafinowane metody katowania. Skazany został wyrokiem „sądu” na karę śmierci. Na wiadomość o wyroku śmierci prof. Dąbrowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego nawiązał kontakt z rządem węgierskim, który podjął starania w Berlinie o ułaskawienie Łaszczyńskiego, lecz bez rezultatu. W dniu 15-XII-1942r. w Poznaniu, przy ul. Młyńskiej został stracony przez zgilotynowanie wraz z pięcioma innymi uczestnikami akcji pod kryptonimem „Dorsze” (Ireną Markiewiczową, Bronisławem Sobkowiakiem, Michaliną Gorczycową, Marią Klichowską, Bolesławem Kierczyńskim). Działalność konspiracyjna Witolda Łaszczyńskiego opisana jest w książce Edmunda Odorkiewicza pt. Kryptonim „Dorsze” (Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1971r.), w książce pt. „Ze strachem pod rękę i śmiercią u boku” – Autorzy: Agnieszka Łuczak, Aleksandra Pietrowicz, Jan Kołodziejski, Maria Krzyżańska, w książce pt. „Polska walcząca”: opublikowanej przez Instytut Wydawniczy Pax, 1990 – Autorzy: Jerzy Ślaski i Jerzy Piesiewicz, w „Encyklopedii konspiracji Wielkopolskiej: 1939-1945” oraz w Biuletynie Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.
