Bolesław Łaszczyński
(1842-1909), artysta malarz, krytyk. Ur. 6-XI-1842r. w majątku rodzinnym w Grabowie w ówczesnym pow. wrzesińskim, był synem Stanisława, właściciela ziemskiego, oficera grenadierów gwardii W.P, zesłańca na Sybir i Olgi z Halpertów. Uczęszczał do gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu, a potem wraz ze starszym bratem Władysławem został wysłany przez rodziców do szkoły w Tirlemont w Belgii. Po ukończeniu tego gimnazjum Łaszczyński wyjechał do Heidelbergu, gdzie studiował archeologię. W r. 1865 przeniósł się do Monachium, aby rozpocząć w tamtejszej akademii sztuk pięknych studia malarskie. Przebył szkołę antyków i techniczną szkołę malarstwa. W r. 1867 przyznano mu medal brązowy. W Monachium Łaszczyński zaprzyjaźnił się blisko z Maksymilianem Gierymskim. Studia ukończył Łaszczyński w r. 1868, następnie podróżował po Włoszech; mieszkał we Florencji i Rzymie. W r. 1872 powrócił do Monachium. Około r. 1877 Łaszczyński przeniósł się do Warszawy. Brał czynny udział w życiu artystycznym miasta, wystawiając swe prace w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) (w l. 1870, 1876-90, 1892-3, 1902), w Salonie Krywulta (1880, 1881). W l. 1882-9 był członkiem komitetu TZSP. W r. 1891 wyjechał do Poznania, aby tam wykonać dekorację prezbiterium katedry. To monumentalne dzieło składa się z sześciu kompozycji zatytułowanych: Aniołowie u Piasta, Chrzest Polski, Polska przedmurzem chrześcijaństwa, Założenie katedry poznańskiej, Św. Wojciech przynoszący hymn Bogurodzica, Św. Józefat Kuncewicz, malowidła w łuku tęczowym (Św. Cyryl i Metody, symbole sakramentów), dwie kompozycje w kaplicy Serca Jezusa (Chrystus zstępujący do otchłani, Uzdrowienie ślepych) oraz dwie grupy alegoryczne Fiat Lux i Antemurale Chrystianitatis. Wykonał też ścienne obrazy w kaplicy seminarium duchownego w Poznaniu, (Ojcowie Kościoła, Legenda o bogatym młodzieńcu) oraz fresk wg Przemienienia Rafaela dla kościoła Przemienienia Pańskiego. Pod koniec życia mieszkał w Krakowie. Brał udział w wystawach krakowskiego Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) już w r. 1868, a następnie w l. 1873, 1875, 1878, 1880, 1883, 1885, 1887, 1897. Studia Łaszczyńskiego w akademii monachijskiej i związki z polską kolonią artystyczną w Monachium znalazły swe odbicie w jego twórczości. Utwory jego charakteryzuje drobiazgowe wykończenie, poprawny akademicki rysunek, rozwinięcie anegdoty. Z zamiłowaniem malował obrazy przedstawiające sceny z przeszłości Polski (określane przez recenzentów jako «kontuszowe»), jak Tajna wiadomość z czasów konfederacji barskiej, Pokuta szlachcica. Niektóre z nich były ilustracją utworów literackich A. Mickiewicza (np. Czaty, ilustracje do Pana Tadeusza: Tak, tak, Gerwazeńku, Zamysły wojenne), H. Sienkiewicza (Pojedynek Bohuna z Wołodyjowskim), J. Kitowicza (Corda fidelium), Gerwazy i Protazy reprodukowany w „Kłosach” w 1874r. Znanym dziełem Łaszczyńskiego jest obraz Śmierć Chopina (namalowany w r. 1874). Przez pewien czas dostarczał Łaszczyński kompozycji do drzeworytów dla wychodzącego w Poznaniu pisma „Sobótka. Tygodnik Beletrystyczno-Ilustrowany”. Uprawiał również malarstwo religijne. Oprócz wspomnianych malowideł ściennych malował obrazy olejne, jak Nawiedzenie Najśw. Panny Maryi, Niepokalane Poczęcie, Św. Anna, Kyrie Eleison, Św. Michał. Niektóre z nich znalazły się w kościołach, np. Wizytek w Warszawie, w kościele na Grzybowie (ten ostatni obraz artysta pokazał na wystawie w Paryżu w r. 1886). W kościele parafialnym w Żninie znajduje się obraz wotywny nieokreślonych z nazwiska zmarłych – Ewarysta i Antoniny z 1902 r. „Św. Antoni”. Obraz Scena biczowania (1878r) znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. W czasie pobytu we Włoszech malował tamtejsze widoki, czasem ze sztafażem ludzkim. Wiele z nich pokazał na wystawach w Zachęcie i krakowskim TPSP: Przystań rybacka w Sorrento, Chłopcy kąpiący się w Sorrento, Łodzie rybackie w Porto d’Ancio, Ruiny portu Nerona w Porto d’Ancio, Zakątek rzymski, Kościół Św. Dominika. Malował Łaszczyński także pejzaże w kraju: Przedmieście nieświeskie, Zagroda góralska w Wiśle, Wioska, Odnawianie kolumny Zygmunta III. W 1883 roku Bolesław Łaszczyński odwiedził Puszczę Białowieską. Z wyprawy do białowieskich ostępów, poza serią obrazów, pozostawił wspomnienia, które w 1929 roku opublikował dwutygodnik krajoznawczy „Ziemia”. Znaczną pozycję w twórczości Łaszczyńskiego stanowią portrety, wśród nich wymienić należy portrety: arcybiskupa F. Stablewskiego, Juliana Konstantego Ordona, bohatera wiersza Mickiewicza (malowany we Florencji w r. 1872), staruszki Franciszki z Zakrzewskich Moraczewskiej (1896), Maksymiliana Jackowskiego, Portret damy z dziewczynką (wystawiony w Zachęcie w 1879), Portret dzieci artysty (wystawiony w r. 1882), Portret Michała Hertza, rysunek Po pracy. Zajmował się również publicystyką o sztuce, opracowywał głównie życiorysy współczesnych mu malarzy. W ostatnich latach życia nie wystawiał swoich obrazów. Zmarł w Krakowie 15-VI-1909r. Łaszczyński był ożeniony z Józefą Moraczewską h. Cholewa, z którą miał dzieci: Olgę (zamężną Szczawińską), Janinę rzeźbiarkę, Grażynę, Zbigniewa i Witolda, doktora medycyny.
